ماه آذر با سردی و برودت فرا رسید؛ مهر آذر وگرمای آتش شادی بخش دلهاباد
آذر روز از آذر ماه
سومین روز از ماه آذر خورشیدی و نهمین روز از ماه آذر زرتشتی
جشن آذرگان برای ستایش و سپاس از آذر است.ایرانیان از دوره باستان چهار عنصر طبیعی را به خاطر نقش و بزرگی که در تمیزی و پاک کنندگی و ایجاد رفاهیت داشتهاند ستایش میکردهاند.چهار عنصر عبارتند از آتش ، آب ، باد ، خاک ، در این میان آتش از سه عنصر دیگر مهم تر و روشنتراست.
آذر در اوستا ” آتـــَــر – آتــــَــرش” و در زبان پهلوی ” آتـــُــور ” و در زبان پارسی امروزی ، آذر ، آتش ، آدیش ، تش و آتیش خوانده میشود.
روز آذر از ماه آذر به نام یکی از دستیاران بزرگ امشاسپند اردیبهشت است. دستیار فرشته اردیبهشت یعنی ایزد آذر نگهبان آتش و مراقب روشن بودن آتشگاهها است.
بنابر اساتیر یابنده آتش هوشنگ پادشاه کیانی است.در شاهنامه فردوسی داستان دلکش پیدایش آتش را آورده است :
هوشنگ پیشتاز زندگی شهری که روش کشاورزی و ساختن خانه و شستن پشم و پنبه را به مردم یاد داده است در دامنه کوهی در تنگ غروب گردش میکرده که ناگهان ماری سیاه رنگ خطرناک و گزنده بر سرراهش پیدا شد ، سنگی برداشت و به سوی مار پرتاب کرد ، سنگ به مار نخورد ولی به سنگ سیاه دیگری برخورد کرد و از آن جرقهای برخاست خار و خاشاک دور و بر خود را شعله ور کرد ، هوشنگ خیره بر شعله ها مینگریست و ارزش آن را دریافت و به مردم گفت این آتش را زنده نگهدارید چون میتوان از آن در سرما بهره برد ، خوراک پخت و از حمله درندگان جلوگیری کرد.
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ
دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ
نشد مار کشته و لیکن ز راز
پدید آمد آتش از آن سنگ باز
شب آمد برافروخت آتش چو کوه
همان شاه در گرد او با گروه
یکی جشن کرد آنشب و باده خورد
……..
فردوسی بزرگ
ایرانیان را پرستنده آتش خوانده اند ، به مفهوم اینکه برای آتش مقاو و احترام قائل هستند ، این پندار غلطی است زیرا کلمه پرستنده ، پریستار ، پرستار ، به معنا و مفهوم نگاهدارنده ، مراقب ، و مواظب است . در دوره های گذشته ، نگهبانی از آتش که خاموش نگردد از وظیفه های سپندینه و ارزشمند بوده است و در هر خانه ای مکانی برای نگهداری آتش وجود داشته است تا چندی پیش و همکنوندر بسیاری از شهر ها و روستاها به اجاق خانه سوگند یاد میکنند و آن را محترم میدانند.
زرتشتیان روز سوم آذر را جشن میگیرند و در این روز با لباسهای پاکیزه و آراسته به آتشکده ها رفته و نیایش میکنند.
در فرهنگ اوستا ” آتش” پسر اهورامزدا و سپندارمذ یا زمین دختر پروردگار معرفی شده است. بدهی است اینها تشبیهند نه اینکه اهورامزدا دارای دختر و پسر باشد.
کریستین سن درمورد دو جشن در آذر ماه چنین میگوید :
در اول ماه آذر ” وهار جشن یا عید بهار ” بود زیرا در جشن خسروان یعنی زمانی که تقویم مختل شده بود ، اول آذر ماه با آغاز فصل بهار مصادف میشد. در ازمنه اسلامی این جشن را ” خروج الکوسج ” میگفتند. مردی را بر اسب نشانده و بر گردش میبردند ، آن مرد خود را با بادبزنی باد میزد تا شادمانی خود را از خاتمه یافتن فصل شتا و نزدیک شدن گرما بدان وسیله آشکار کند. چند روز بعد در آذر روز از آذر ماه (که نهم بود) جشن دوم پیش میآمد ، در آن وقت خود را با آتش گرم میکردند ، زیرا که آذر ماه نزدکترین ماه زمستان است و در اواخر این فصل سخت تر و شدیدتر از همه اوقات سال است.
به گفته اشو زرتشت ” این نور نماینده فروغ مینوی است که در دل هرکس جای دارد و برای زندگی و آبادانی او گرما و نور میبخشد. آتش دلدادگی و دوستداری که از فروغ بیکران و روشنایی سرشار بارگاه اهورامزدا سرچشمه گرفته و درون دل هرکس نهاده شده است “
در روز آذر از ماه آذر آتش نیایش خوانده میشود:
می ستایم آتش را که آفریده ی اهورا مزدا ست ستایش پاک تو را باشد ای آتش پاک گهر ای بزرگترین بخشوده ی اهورا مزدا ای فروزه ای که در خوری ستایش را می ستایم تو را که در خانه ی من افروخته ای سزاواری ستایش و نیایش را برابر تو می ایستم برای نیایش با همه ی آئین های دین به دستی برسم و به دیگر دست چوب خوش بوی خشک که زبانه اش روشن ,و سوزشش بپراکند بوی خوش را و تو ای سزاوار ستایش بهره مند شوی از درخشندگی آن به هنگام سوختن و بوی خوش آن. در مهراب خانواده در آتشگاه آتشکده آتش روشن و تابنده ی اهورایی زبانه می کشد. نیایشگران به درگاهش سرود می خوانند و او خواستار است تا بهترین چوب خوش بوی و خشک را بر بسترش نهند و درودش گویند با برسم در دست گرفته و هوم آمیخته به شیر درود و ستایش به تو ای آتش اهورا مزدا می ستایم این روشنی پاک و درخشان را اینک که به ما آشکاری توان و نیرویمان بخشای تا بهترین اندیشه و گفتار و کردار را داشته باشیم . یاریمان ده که با بدی و زشتی و دروغ پیکار کنیم . روان ما را پالوده گردان از بدی و راه بی فرجامی تا شایسته ی پرستش اهورای بزرگ باشیم.
ایدون باد
فرجام یافت به شادی
آذر روز از ماه آذر 3749 زرتشتی
موبد مانترانو