باتری بغداد، باتری ایرانی

نخستین بار در سال ۱۹۳۸ میلادی ویلهلم كونیگ، باستان‌شناس آلمانی، در نشریه معتبر «کاوش و پیشرفت» (Forschungen und Fortschritte) در مقاله‌ای خبر از وجود «پیل‌های پارتی» میدهد.
درآن سالها ویلهلم كونیگ كه اداره‌ی موزه‌ی ملی عراق را برعهده داشت، هنگام كندوكاو در یكی از روستاهای (خجات ربوعه) نزدیك بغداد، به كوزه‌ای سفالی به بلندی ۱۳ سانتی‌متر برخورد كه استوانه‌ای مسی در خود داشت و در میان آن استوانه نیز میله‌ای آهنی جای گرفته بود. بررسی‌ها از وجود ماده‌ای اسیدی، مانند سركه، و نیز خوردگی شیمیایی در آن ظرف سفالی خبر دادند.
کونیگ بر این باور بود كه یك باتری باستانی را پیدا كرده و باید برای شناساندن آن به جهانیان و اثبات ادعای خود كوشش كند.

بررسی‌ها نشان داد كه پیشینه‌ی این باتری‌ها به حدود ۲ هزار سال پیش باز می‌گردد. یعنی زمانی كه اشكانیان (پارت‌ها) بر میان رودان، كه از زمان كوروش بزرگ تا یورش عرب‌ها به ایران، بخشی از خاك ایران بوده است، فرمان‌روایی می‌كردند. به‌راستی، كوزه‌ای سفالی كه استوانه‌ای از مس درون آن جای دارد و درب آن با آسفالت(قیر و شن) بسته شده و به درب نیز میله‌ای آهنی متصل است، چه شباهت شگفتی به پیل ولتا دارد. آلکساندر ولتا (Alessandro Volta) در سال ۱۸۰۰ میلادی یعنی ۲۰۵۰ سال پس از ایرانی‌ها، جریان الکتریسیته را کشف کرد. واحد ولت بر اساس نام این دانشمند ایتالیایی برگزیده شده است.

با آغاز جنگ جهانی دوم ادامه پژوهش‌ها در باره باتری‌های ایرانی به فراموشی سپرده شد. نخست پس از ۲۰ سال سکوت جان پیرچنسکی (John B. Pierczynski) در دانشگاه کارولینای شمالی در آمریکا اقدام به ساخت یک مدل از باتری‌های ایرانی کرد. وی برای الکترولیت از سرکه نیم درصد استفاده کرد و توانست یک ولتاژ نیم ولتی به مدت ۱۸ روز به نمایش بگذارد. بدین گونه دیگر برای پژوهشگران ثابت شده بود که با کوزه‌های یافت شده در سرزمین ایرانیان میشود برق تولید کرد.

در سال ۱۹۷۸ آزمایش مشابه‌ای در شهر «هیلدس‌هایم» آلمان انجام شد. دکتر «آرن اِگ برشت» (Dr. Arne Eggebrecht) نیز در مدلی که ساخته بود از سرکه انگور نیم درصدی استفاده کرد و توانست شدت جریان ۱۵۰ میکرو آمپری را انداره بگیرد.
دکتر «اِگ برشت» پس از این آزمایش موفقیت‌آمیز مایل بود که کاربرد این باتری‌ها را برای آبکاری نیز بوسیله آزمایش عملی نشان بدهد. به همین جهت در سپتامبر همان سال نمونه خود را به یک وان آبکاری طلا که یک مجسمه نقره‌ای در آن قرار داشت وصل کرد. پس از ۲ ساعت و نیم یک لایه یک دهم میکرومتری (0.1 µm) روی مجسمه نشسته بود.
نتیجه این آزمایش به قدری شگفت انگیز بود که مجله اشپیگل در شماره ۲ اکتبر ۱۹۷۸ با آب و تاب از آن گزارش داد. در این سالها ایرانی‌ها در تدارک انقلابی بودند که نه تنها برای آنها سیاه‌بختی به بار آورد، بلکه منطقه را به آشوب کشیده و اینک جهان را مورد تهدید قرار میدهد.

فیلم آزمایش، پخش شده در تلویزیون Discovery Chanal
BBC News: Riddle of ‘Baghdad’s batteries
Parthian Battery (Ancient Iranians, The Inventors of Battery)
Ancient civilizations and modern man
The Baghdad Battery
Why the electric battery was forgotten
Answers: Baghdad Battery